آیین های سنتی قزوین با بن مایه شادی و نشاط

قزوین – ایرنا- مردم هر دیار و سرزمین آداب و رسوم و آیین های سنتی خاص خود را دارند که در گذر تاریخ به نسل های بعد منتقل شده است.

هر یک از این آیین ها با فلسفه و هدف خاصی ایجاد شده و بیانگر احساسات، عواطف، نیازها و خواسته های مردم در گذشته است که برخی از آن ها جنبه شادی و نشاط دارد.
قزوینی ها نیز مانند دیگر ایرانیان آیین های سنتی با جنبه های شاد داشته اند که برخی از آنها در طول تاریخ دچار دگرگونی شده اما همچنان برگزار می شود و یا به شکل نمادین هر ساله شاهد برگزاری آنها هستیم.

**سمنو پزان، آیینی به مناسبت نوروز
مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری قزوین در گفت وگو با ایرنا اظهار کرد: بعضی از آیین های سنتی قزوین که جنبه شادی و نشاط در آنها وجود دارد، خاص این استان است و بعضی نیز در دیگر نقاط کشور هم مشاهده می شود.
محمدعلی حضرتی با بیان اینکه نوروزخوانی از جمله آیین های سنتی قزوینی هاست که در دیگر نقاط کشور نیز رواج داشته، افزود: امروزه دیگر این سنت به شکل عام از بین رفته است اما هرساله با برنامه ریزی میراث فرهنگی این آیین در آستانه نوروز به شکل نمادین برگزار می شود.
وی از سمنوپزان به عنوان یکی از آیین های سنتی قزوینی ها همراه با چاشنی شادی و نشاط یاد کرد و گفت: شهروندان قزوینی معتقدند برگزاری این آیین برای آنها شادی و برکت به همراه خواهد داشت.
حضرتی با بیان اینکه این آیین دارای جنبه مذهبی نیز می باشد، یادآور شد: به منظور حفظ این سنت زیبا همه ساله آیین سنتی سمنوپزان در یکی از بناهای تاریخی قزوین برگزار می شود.
وی با اشاره به اینکه این آیین همچنان در برخی نقاط قزوین رواج دارد، اضافه کرد: پخت سمنو آداب و رسوم خاصی مانند نذر و نیاز کردن دارد و بانوان قزوینی این آیین را همه ساله در هفته های پایانی سال برگزار می کنند.

**«پنجاه به در»، آیینی برای در کنار یکدیگر بودن
وی از «پنجاه به در» به عنوان یکی از آیین های سنتی قزوین که علاوه بر جنبه های مختلف همچون نیایش و طلب باران دارای جنبه نشاط و شادابی است یاد کرد و گفت: این آیین سنتی خاص شهروندان قزوینی هرساله در 19 اردیبهشت در باغستان سنتی قزوین برگزار می شود.
حضرتی با بیان اینکه این آیین در گذشته به منظور شکرگزاری و طلب باران برگزار می شد، افزود: این آیین گرچه امروز بعضی جنبه های مذهبی خود را از دست داده اما همچنان آیینی برای گردهمایی شهروندان قزوینی و گذراندن یک روز خوب در کنار خانواده تلقی می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین گفت: در این روز شهروندان قزوینی از بعدازظهر منازل را به سمت باغستان سنتی ترک کرده و عصر را در طبیعت سپری می کنند.
حضرتی با بیان اینکه امروزه در کنار این آیین برای افزایش نشاط شرکت کنندگان موسیقی های محلی نیز نواخته می شود،گفت: در این روز شهروندان قزوینی «دویماج» که نوعی غذای محلی شامل نان خشک شده و پنیر،گردو، کشمش، پیاز و انواع سبزیجات است درست کرده و آن را به عنوان عصرانه تناول می کنند.
وی به سابقه این آیین اشاره کرد و گفت: این آیین قدمتی پیش از اسلام دارد و پس از آن نیز با ساخت مسجد در بیرون شهر و در میان باغ های سنتی مناسک خاص این روز انجام می شده است که البته امروزه بنای مسجد تخریب شده اما نشان می دهد این مکان نیایشگاهی برای طلب باران و یا شکرگزاری بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین افزود: این آیین هرساله با حضور جمع زیادی از شهروندان قزوینی برگزار می شود و از معدود آیین های سنتی قزوینی هاست که با گذر ایام نه تنها کم رنگ نشده بلکه هرساله پررنگ تر می شود.

** تیرماه سیزده
حضرتی اضافه کرد: یکی دیگر از آیین های سنتی قزوینی ها که توام با شادی و نشاط و جشن می باشد، تیرماه سیزده نام دارد که خاص اقوام الموت است.
وی اضافه کرد: همان طور که از نام این آیین پیداست در بعضی روستاهای الموت در سیزدهم تیرماه نوعی سنت آبپاشی و تنظیف برگزار می شود.
وی با بیان اینکه سابقه این سنت به پیش از اسلام بازمی گردد و تاکید بر قداست آب دارد، افزود: در این روز شهروندان الموتی پس از آبپاشی و تنظیف معابر از فردی که اعتقاد به پاکی و درستکاری او دارند دعوت می کنند تا به منزل آنها رفته و میهمان خانه شان شود و این مساله را دارای برکت می دانند.

حضرتی جشن انگور را نیز از آیین های سنتی قزوین با بن مایه های نشاط و شادابی معرفی کرد و گفت: این آیین در ایامی نه چندان دور نیز برگزار می شد اما امروزه از بین رفته است ولی در برخی مناطق استان به شکل نمادین انجام می شود.
وی اضافه کرد: در این آئین، شهروندان قزوینی با حضور در باغستان سنتی قزوین به باغدارانی که دارای فرزند ذکور نبوده و یا فرزندان آنها کوچک بوده اند در برداشت محصول انگور کمک می کردند.
وی با بیان اینکه این آیین به شکل نمادین امروزه با حضور جمعی از شهروندان با لباس های محلی که یادآور پوشش مردم در گذشته است، برگزار شده و موسیقی های محلی نیز در آن نواخته می شود،گفت: در آیین اصلی در قزوین در پایان برداشت محصول از باغ، شهروندان در کنار یکدیگر جشن گرفته و با ایجاد روشنایی، شام میل می کردند.

** ثبت آیین های سنتی قزوین در فهرست میراث معنوی
یک کارشناس مردم شناسی نیز به ایرنا گفت: برخی آیین های سنتی شاد قزوین مانند ‘پنجاه به در’ و ‘سیاه ببو سفید ببو’ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده اند.
مجتبی عباسی در خصوص آیین سنتی سیاه ببو سفید ببو افزود: این آیین به نوعی تقابل سیاهی و سفیدی است که در ایام نوروز در دولتخانه صفوی اجرا می شود.
وی اضافه کرد: پیشتر این آیین در الموت برگزار می شده و یک جشن مردمی بوده است.
این کارشناس مردم شناسی همچنین گفت: این آیین سنتی نمایشی، در گذشته به منظور پیشواز از نوروز در اواخر اسفند ماه برگزار می شده است.
وی همچنین از ایلات به عنوان دیگر آیین سنتی برخی مناطق قزوین یاد کرد و گفت: در این آیین که جنبه شوخی، سرگرمی و شادابی داشته چندتن از بستگان به خانه داماد رفته و وسایل او را برمی داشتند.
عباسی افزود: آیین های سنتی، مراسم سوگواری، نیایش ها و جشنواره های مردمی ریشه در هویت، تاریخ، فرهنگ و مذهبی مردمان دارند و حفظ آنها ضروری است.