در جستجوی مقاصد گردشگری خلاق در ایران

یک استاد دانشگاه گفت: گردشگری خلاق با شعار موزه‌های کمتر و میدان‌های بیشتر بر مبنای تعامل عمیق‌تر با زندگی واقعی مردم یک شهر شکل گرفت.

فرید جواهرزاده در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینکه گردشگری خلاق، نسل جدید گردشگری به‌شمار می‌رود، اظهار کرد: پس از نسل اول گردشگری که مبتنی بر سه واژه see ،sand، sun یعنی ساحل و اوقات فراغت است، نسل دوم گردشگری قرار دارد که متمایل به بازدید از موزه‌ها و میراث فرهنگی و تاریخی است.

وی افزود: بعد از این دو باید به نسل سوم و جدید گردشگری با عنوان گردشگری خلاق اشاره کرد که با شعار موزه‌های کمتر و میدان‌های بیشتر و بر مبنای تعامل عمیق‌تر با زندگی واقعی و تمرکز بیشتر به حوزه آموزشی و پژوهشی در گردشگری شکل گرفت.

عضو هیات علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه خاطرنشان کرد: گردشگری خلاق به معنی درک احساس و تعلق به اجتماع است، مشارکت با مکان و زندگی مردم در این نوع گردشگری حرف اول را می‌زند و در واقع گردشگر به مثابه یک شهروند رفتار می‌کند و توریست یک شهروند عادی در جامعه تلقی می‌شود که همه فعل و انفعالات یک شهروند عادی در زندگی و هنگام حضور در یک مقصد را تجربه می‌کند و به واقعیت زندگی مردم نزدیک می‌شود.

وی با بیان اینکه تعامل عمیق با سبک زندگی جامعه مقصد، هدف گردشگری خلاق است بیان کرد: می‌توان نام اینگونه گردشگران را گردشگر- شهروند اطلاق کرد. در این نوع از گردشگری مباحث مربوط به میراث ناملموس نیز مشاهده می‌شود و آنچه که مربوط به هنرهای نمایشی، رویدادها و تمدن و تاریخ شفاهی است را در این نوع از گردشگری نیز می‌بینیم.

جواهرزاده با اشاره به شهرهای خلاق در حوزه گردشگری افزود: 12 شهر در دنیا مقصد گردشگری خلاق معرفی شده‌اند، از جمله اسوان در مصر، برلین در آلمان، لیون در فرانسه، مونترآل در کانادا و تعدادی شهر دیگر که مقاصد گردشگری خلاق تلقی می شوند و فلسفه این نامگذاری به پیشینه و میراث جهانی که در این شهرها وجود دارد برمی‌گردد.

وی تصریح کرد: اینکه موضوعات و مکان‌هایی توسط یونسکو ثبت جهانی می ‌شوند گام اول در پیوستن به شهرهای خلاق است، در واقع شهرهای خلاق یک عنصر خلاقیت از خود نشان داده و متبلور کرده‌اند و اولویت اصلی در توسعه این شهرها مبتنی بر یک موضوع است و فرصت‌ها برای تعالی همان یک موضوع فراهم می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به محوریت فیلم و سینما در شهر سیدنی، صنایع دستی در اسوان مصر و همچنین موضوعات مختلف از جمله ویژگی‌های هنری، ادبی، موسیقی، رسانه‌ای وحتی غذا و خوراک در یک منطقه اشاره کرد.

این کارشناس گردشگری با بیان این که یکی از پروژه‌های معروف یونسکو شبکه شهرهای خلاق است، اضافه کرد: این شبکه جدای از شهرهای خلاق در گردشگری است، در این شبکه 24 شهر دنیا به عنوان اعضای شبکه شهرهای خلاق معرفی شده‌اند و یونسکو با ماموریت توسعه تنوع فرهنگی و پایداری شهری این شبکه را ایجاد کرده است.

وی به ظرفیت‌های کشورمان در حوزه گردشگری خلاق اشاره کرد و افزود: باید ابتدا ببینیم در کشورمان چه داریم و چقدر می‌توانیم در حوزه خلاقیت نقش ایفا کنیم. باید اذعان کنیم که در حوزه ادبیات، صنایع دستی، موسیقی و هنرهای فولکلوریک آوازه جهانی داریم. در اصفهان و کاشان و در زمینه طراحی و صنایع دستی ظرفیت چشمگیری داریم.

جواهرزاده یادآور شد: تنوع موسیقایی در بخش‌های مختلف کشور از جمله خراسان زبانزد جهانی است، این‌ها توانایی‌هایی است که اگر مدیران و مسئولان شهری به آن توجه کنند قطعا می‌توانیم ما نیز جزئی از مقاصد گردشگری خلاق باشیم، اینکه در اصفهان و در میدان امام(ره) تنوع صنایع دستی سبب می‌شود ساعت‌ها گردشگران خارجی به آن مشغول شوند پتانسیل ارزشمندی است و این موضوع که مشهد شهر جهانی گوهر سنگ‌ها انتخاب شده است یعنی مشهد می‌تواند در زمینه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی حرف اول را بزند.

وی با تاکید بر این که باید خیلی تلاش کنیم و ایده‌های خلاقانه را بررسی کنیم تا بتوانیم در این حوزه نقشی داشته باشیم، افزود: فعال کردن استارتاپ‌ها، توسعه شبکه‌های خبری، اینترنتی و اپلیکیشنی که ایده‌های جدید را نشر می‌دهند جز فعالیت‌های خلاقانه هستند، لازم است که مضامین خلاقانه را بشناسیم و در شهر خود پیگیری کنیم و از همه مهم‌تر گردشگر را به مثابه یک شهروند تلقی کنیم.

این عضو هیات علمی دانشگاه یادآور شد: گردشگری به معنی مجموعه تغییرات مکانی انسان‌ها و فعالیت‌های منتج از آن است و باید ایده‌ها و اندیشه‌های نو به هم متصل و با عملی ساختن ایده‌ها و فکرهای نو گردشگری خلاق را به وجود آورد.

وی عنوان کرد: گردشگری خلاق همان طورکه از نامش پیداست به مقاصد گردشگری اجازه می‌دهد مزایای رقابتی را نسبت به اماکن دیگر پیدا کنند، زیرا نمی‌توانیم دم از گردشگری خلاق بزنیم اما کالای قابل عرضه و رقابت با مقاصد دیگر را نداشته باشیم.